چه روزي عيد قربان ناميده شده است، چرا؟

ـ عيد از عُود و برگشتن است، چون در اين روز رحمت خدا شامل مردم مي شود و با آمدن عيد شادي به مردم بر مي گردد.[1] و يا به معناي برگشتن به فطرت است.

ـ در اسلام چهار عيد داريم، عيد فطر، عيد قربان، جمعه و عيد غدير چنانكه در روايتي از امام صادق ـ عليه السلام ـ نقل شده است كه فرمود: غير از عيد فطر و قربان و جمعه عيد ديگري است به نام عيد غدير كه از همه حرمتش بيشتر است.[2]

عيد قربان روز دهم ذي الحجّه (از ماههاي قمري) است در دعاي قنوت نماز اين روز مي خوانيم كه خدايا تو اين روز را براي مسلمانان عيد قرار دادي. اين روز در روايات به نام عيد اضحي از ريشه اضحيّه به معناي قرباني نمودن گرفته شده است.[3] چون در اين روز بر حاجيان واجب است که در سرزمين مِني قرباني كنند و براي آنهايي كه در حج شركت ندارند، مستحب است اين قرباني را انجام دهند.

امّا نكته مهم فلسفه اين قرباني است چون خداوند نيازي به گوشت قرباني ندارد چون او نه جسم است و نه نيازمند. او وجودي است كامل و بي انتها از هر جهت هدف اين است كه مردم با پيمودن مدارج تقوا روز به روز به خدا نزديكتر شوند، قرباني درس ايثار و فداكاري وگذشت و آمادگي براي شهادت در دل خدا و كمك به نيازمندان و مستمندان را مي آموزد.[4] در روايات هم اشاراتي به اين جهات داريم از جمله امام صادق ـ عليه السلام ـ از علّت قرباني نمودن سؤال شد، حضرت فرمود: خداوند قرباني را قرار داد تا فقراء از آن استفاده و بهره ببرند.[5]

امام صادق ـ عليه السلام ـ فرمود: خداوند در اوّلين قطره كه از خون آن به زمين مي ريزد صاحب آن را بيامرزد و تا خداوند بداند از كه چه كسي در پنهاني ها تقوا را مراعات مي كند (با نيّت خالص قرباني را انجام مي دهد و… بعد فرمود: نگاه كن چگونه خداوند قرباني هابيل را قبول نمود و قرباني قابيل را رد نمود.[6]

ناگفته نماند که نام‌گذاری اين روز به تناسب سرافرازی حضرت ابراهيم(ع) در امتحان الهی صورت گرفته است. چرا که خداوند به ايشان دستور داده بود که فرزندش حضرت اسماعيل را قربانی کند و وقتی حضرت اقدام به قربانی کردن نمود، به امر الهی کارد گلوی اسماعيل(ع) را نبريد و از سوی خداوند قوچی برای قربانی فرستاده شد. پس حاجيان خانه خدا نيز مأمور شدند به تأسی از قهرمان توحيد، در چنين روزی حيوانی را قربانی کنند.

[1]. لمعه دمشقيه، ج 1، ص 306.

[2]. قمي، شيخ عباس، مفاتيح الجنان، اعمال روز هجدهم ذي حجّه، ص 456.

[3]. شهيد ثاني، زين الدين، شرح لمعه، كتاب الحج اعمال مِني.

[4]. مکارم شيرازي، ناصر، تفسير نمونه، ج 14، ص 109.

[5]. صدوق، علل الشرائع، دارالبلاغه، ص 437.

[6]. همان، ص 438.